Το εσωτερικό πέταλο που καλύπτει τη μήτρα λέγεται ενδομήτριο και παρουσιάζει μεταβολές από τη δράση των ορμονών που εκκρίνονται από τις ωοθήκες κατά τη διάρκεια του κύκλου. Τα οιστρογόνα (οιστραδιόλη) και προγεσταγόνα (προγεστερόνη) συμβάλλουν στην πάχυνση του ενδομήτριου και την προετοιμασία του για την εμφύτευση του εμβρύου.
Σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί σύλληψη, η απόπτωσή του ενδομήτριου στο τέλος του κύκλου αποτελεί το αίμα της περιόδου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ανάπτυξη του ενδομήτριου γίνεται εκτός της μήτρας και η κατάσταση λέγεται ενδομητρίωση.
Πώς δημιουργείται η ενδομητρίωση;
Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για την ανάπτυξη της ενδομητρίωσης προσπαθώντας να εξηγήσουν τις έκτοπες θέσεις που μπορεί να εμφανίζεται καθώς και γιατί εμφανίζεται σε συγκεκριμένες γυναίκες.
Η επικρατέστερη θεωρία περιγράφει παλινδρόμηση του ενδομήτριου ιστού μέσω των σαλπίγγων στην κοιλιά και εμφύτευσή – διείσδυσή στην επιφάνεια και σε βαθύτερα στρώματα.
Που εντοπίζεται η ενδομητρίωση;
Η εικόνα της ενδομητρίωσης συνήθως περιγράφεται σαν κηλίδες μαύρες ή κόκκινες που περιέχουν αίμα ή προϊόντα αποδόμησής του. Η πιο συνήθης περιοχή εμφάνισης εστιών ενδομητρίωσης είναι οι ωοθήκες σχηματίζοντας κύστες. Άλλα σημεία μπορεί να είναι τα τοιχώματα των σαλπίγγων δημιουργώντας συμφύσεις που επηρεάζουν την γονιμότητα, η ουροδόχος κύστη και το έντερο.
Ποια είναι τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης;
Είναι καλοήθης πάθηση και δεν εμφανίζουν όλες οι περιπτώσεις ενδομητρίωσης κλινικά συμπτώματα.
Είναι πιθανό να ποικίλουν ανάλογα με τις θέσεις εντόπισης της νόσου και την έκτασή τους, ενώ μπορεί να μην υπάρχουν και η διάγνωση να τεθεί ως τυχαίο εύρημα κατά τη διάρκεια μια επέμβασης.
Τα συμπτώματα εμφανίζουν περιοδικότητα και είναι πιο έντονα κοντά στις μέρες τις περιόδου.
Συχνά υπάρχει πόνος με την επαφή (δυσπαρευνία) , πόνος άσχετα με την περίοδο, πόνος κατά την περίοδο (δυσμηνόρροια – μη ειδικό σύμπτωμα) και διαταραχές από το έντερο (επώδυνες κινήσεις του εντέρου, διάρροια, δυσκοιλιότητα ή και αιμορραγία από το έντερο). Μπορεί να συνυπάρχει επώδυνη ούρηση, προεμμηνορησιακό σύνδρομο, ανώμαλες αιμορραγίες, πόνοι στα κάτω άκρα και αρκετά συχνά, υπογονιμότητα.
Υπογονιμότητα και ενδομητρίωση
Στα υπογόνιμα ζευγάρια που ευθύνεται ο γυναικείος παράγοντας, περίπου στο 30% των ασθενών συνυπάρχει ενδομητρίωση. Η ένταση και ο επαναλαμβανόμενος χαρακτήρας των συμπτωμάτων μπορεί να πάρει χαρακτηριστικά χρόνιου πυελικού άλγους και μπορεί να δημιουργήσουν συναισθηματικές δυσκολίες και ελαφρά κατάθλιψη.
Διάγνωση της ενδομητρίωσης
Η ψηλάφηση της μήτρας και των εξαρτημάτων (ωοθήκες, σάλπιγγες) αν και μπορεί να είναι ιδιαίτερα επώδυνη, αποκαλύπτει πιθανή ύπαρξη συμφύσεων ή εστιών ενδομητρίωσης. Έμμεσα, η ψηλάφηση μιας μάζας στις ωοθήκες και πολύ περισσότερο η καθήλωση της μήτρας σε οπίσθια κάμψη, μπορούν με βάση και την υπόλοιπη κλινική εικόνα να θέσουν υποψίες για ενδομητρίωση.
Με την χρήση κολποσκοπίου εστίες στον τράχηλο και τον κόλπο είναι ορατές, ενώ ως διαγνωστική μέθοδος χρησιμοποιούνται και οι υπέρηχοι κυρίως για μάζες ενδομητρίωσης στις ωοθήκες, Άλλες επικουρικές εξετάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν την υστεροσαλπιγγογραφία και την κολονοσκόπηση, καθώς επίσης και την μαγνητική τομογραφία.
Η απόλυτη διάγνωση της ενδομητρίωσης γίνεται με λαπαροσκόπηση. Κατά την διαδικασία αυτή, απαραίτητη είναι η λήψη ιστού για βιοψία και επιβεβαίωση της διάγνωσης.
Θεραπεία της ενδομητρίωσης
Η θεραπεία εξαρτάται από τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων, την έκταση της ενδομητρίωσης, την ηλικία της γυναίκας και την επιθυμία της για γονιμότητα.
Επί έντονων συμπτωμάτων στόχος είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής της γυναίκας και η μείωσης της έκτασης της νόσου.
Η αντιμετώπιση μπορεί να είναι φαρμακευτική ή χειρουργική.
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται μπορούν:
- Να ρυθμίσουν τον κύκλο και τα συμπτώματα, σε αυτά περιλαμβάνονται τα από του στόματος αντισυλληπτικά, αντιφλεγμονώδη, παυσίπονα και
- Να διακόψουν τελείως τον κύκλο στοχεύοντας στην πλήρη υποστροφή των εστιών ενδομητρίωσης, Σε αυτά περιλαμβάνονται ειδικές ορμονικές θεραπείες (αντιγοναδοτροφινες κλπ).
Χειρουργικά, σήμερα, τα μεγάλα ενδομητριώματα αντιμετωπίζονται λαπαροσκοπικά, ενώ διαγνωστική λαπαροσκόπηση πραγματοποιείται πολύ συχνά σε περιπτώσεις αδιευκρίνιστης υπογονιμότητας για εξαίρεση όλων των εστιών.
Πολύ συχνά πραγματοποιείται συνδυασμός χειρουργικής και φαρμακευτικής αντιμετώπισης.
